Ημέρα 9η: Το υπέροχο Σαράγιεβο!

Σήμερα έχουμε να επισκεφτούμε την πρωτεύουσα της χώρας το Σαράγιεβο. Έχουμε ακούσει τόσα πράγματα για αυτήν την πόλη που έχουμε μεγάλη επιθυμία να την δούμε! Ξεκινάμε γύρω στις 8:00 και οδηγούμε βορειοανατολικά. Η πόλη βρίσκεται 146 χιλιόμετρα από εδώ και θα χρειαστούμε πάνω από 2 ώρες. Κατά τη διάρκεια του ταξιδιού κουβεντιάζουμε για τον πόλεμο της Βοσνίας. Η Βοσνία είναι η πατρίδα τριών συστατικών εθνοτήτων: των Βοσνίων, των Σέρβων και των Κροατών. Αυτό θρησκευτικά σημαίνει ότι υπάρχουν μουσουλμάνοι, ορθόδοξοι και καθολικοί. Μετά τη διάλυση της πρώην Γιουγκοσλαβίας οι τρεις αυτές διαφορετικές εθνότητες προσπάθησαν να κερδίσουν το μεγαλύτερο κομμάτι που μπορούσαν. Ο πόλεμος της Βοσνίας ήταν η τρίτη κατά διαδοχική σειρά πολεμική σύρραξη στα πλαίσια του γιουγκοσλαβικού εμφυλίου και ακολούθησε τον πόλεμο της Σλοβενίας και της Κροατίας, και έλαβε χώρα από το Μάρτιο του 1992 μέχρι το Δεκέμβριο του 1995. Δυστυχώς και εδώ, όπως σε όλους τους πολέμους, έγιναν φρικαλεότητες που μόνο θλίψη μπορούν να προσφέρουν. Για παράδειγμα το Mostar, που ήμασταν χθες, δέχθηκε σφοδρότατο χτύπημα, με πάνω από 2.000 νεκρούς, πολλοί από αυτούς άμαχοι, πάνω από 90.000 ανθρώπους που αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους, και πολλά κτίρια και μνημεία τα οποία δέχθηκαν μεγάλες καταστροφές, με πιο σημαντική αυτή της περίφημης γέφυρας. Δεν είναι καθόλου τυχαίο που και σήμερα στο δρόμο μας βλέπουμε τόσα πολλά και μεγάλα νεκροταφεία...

Πλησιάζουμε προς το Σαράγιεβο και η πρώτη μας στάση είναι το Τούνελ. Το Τούνελ της Ελπίδας, όπως το έλεγαν στον πόλεμο. Το έσκαψαν οι κάτοικοι του Σαράγιεβο το 1993, κατά τη διάρκεια της πολιορκίας της πόλης, κάτω από το αεροδρόμιο που «προστατευόταν» από τα Ηνωμένα Έθνη, για να μπορούν να διαφύγουν από την πόλη. Η πολιορκία αυτή αποτέλεσε μία από τις πιο σκληρές πτυχές του πολέμου της Βοσνίας, και κόστισε τη ζωή σε πάνω από 10.000 ανθρώπους. Τον Απρίλιο του 1992, μια ειρηνική διαδήλωση για την απελευθέρωση της Βοσνίας κατέληξε στη δολοφονία μουσουλμάνων πολιτών από τον γιουγκοσλαβικό στρατό, ανοίγοντας τους ασκούς του Αιόλου. Ο σερβικός στρατός κατέλαβε αμέσως τους γύρω λόφους και ανάγκασε μέρος του πληθυσμού σε φυγή. Το μεγαλύτερο μέρος όμως του πληθυσμού της πόλης παρέμεινε εγκλωβισμένο για σχεδόν τέσσερα χρόνια. Φτάνουμε στο τούνελ. Παρκάρουμε και μπαίνουμε. Αρχικά βλέπουμε μία ενημερωτική ταινία για την πολιορκία της πόλης και το τούνελ. Στη συνέχεια επισκεπτόμαστε έναν χώρο με αντικείμενα που σχετίζονται με το τούνελ, ενώ στο τέλος μας δίνεται η δυνατότητα να περπατήσουμε 24 από τα συνολικά 800 μέτρα του τούνελ, πλάτους 1 μέτρου και ύψους 1,60. Φεύγουμε με το μυαλό μας στους ανθρώπους που έζησαν, πριν από μόνο 25 χρόνια, τη φρίκη του πολέμου.

Το Σαράγιεβο είναι μία πόλη η οποία λόγω της μακράς και πλούσιας ιστορίας της αλλά και της θρησκευτικής και πολιτιστικής της ποικιλομορφίας, αποκαλείται «Ιερουσαλήμ της Ευρώπης» Είναι η μόνη μεγάλη ευρωπαϊκή πόλη που διαθέτει τζαμί, καθολική εκκλησία, ορθόδοξη εκκλησία και συναγωγή στην ίδια γειτονιά. Εμείς μπαίνουμε στην πόλη από τη νότια πλευρά της, η οποία μοιάζει με αλπικό τοπίο, με διάσπαρτα σπιτάκια σκαρφαλωμένα πάνω στους λόφους. Φτάνουμε στο κέντρο και παρκάρουμε με 2 μάρκα την ώρα (1 ευρώ). Περπατάμε δίπλα στον ποταμό Miljacka και κάποια στιγμή ανηφορίζουμε για να συναντήσουμε τον περίφημο πεζόδρομο Ferhadija. Ήδη η πόλη αρχίζει να μας μεταδίδει τη ζωντάνια της. Τα καφέ, οι πεζόδρομοι και τα πάρκα είναι πλημμυρισμένα από χαμογελαστούς ανθρώπους. Φτάνουμε στον πεζόδρομο και περπατάμε μέχρι την Αιώνια Φλόγα, η οποία τιμά τη μνήμη των θυμάτων του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Από εδώ ξεκινάει και ο πεζόδρομος.

Περπατάμε πίσω, ξανά πάνω στον Ferhadija, μαζί με όλο αυτό το ανθρώπινο ποτάμι που περπατάει μαζί μας. Περίπου στη μέση του δρόμου και πριν φτάσουμε στην παλιά πόλη, αποφασίζουμε να χωριστούμε. Ο Κωστής θα επισκεφθεί το Μουσείο Εγκλημάτων κατά της Ανθρωπότητας και της Γενοκτονίας 1992-1995, ενώ οι υπόλοιποι θα συνεχίσουν τη βόλτα τους στον πεζόδρομο. Το μουσείο είναι πολύ ενδιαφέρον, αφού εξηγεί το τι έγινε στα γεγονότα του πολέμου στη Βοσνία από το 1992 έως το 1995, εκθέτοντας αντικείμενα και εξηγώντας την ιστορία τους. Οι υπόλοιποι εξερευνούν τις γεύσεις. Μπαίνουν σε ένα παραδοσιακό ζαχαροπλαστείο, που θυμίζει τα παλιά ζαχαροπλαστεία της Βενιζέλου, με τα τραπεζάκια, το μεταλλικό πιατάκι και το ποτήρι με το κρύο νερό. Η Λίνα ξετρελαίνεται με το σιροπιαστό ολόκληρο μήλο με τη σαντιγί από πάνω. Λίγο πριν τις 13:00 βρισκόμαστε στην ίδια γωνία που χωριστήκαμε και ανταλλάσσουμε τις εμπειρίες μας.

Συνεχίζουμε το περπάτημα. Μπαίνουμε πλέον στην παλιά πόλη, την Bascarsija, την τουρκική συνοικία, με τους μιναρέδες των τζαμιών της να υψώνονται πάνω από καφενεδάκια με τα κιλίμια και τους χαμηλούς καναπέδες. Βλέπουμε τις τέσσερις διαφορετικές εκκλησίες, τη μία δίπλα στην άλλη. Ο πόλεμος τελικά κάνει σοφότερους τους ανθρώπους. Μας έχει ανοίξει η όρεξη. Ψάχνουμε στα στενά λιθόστρωτα δρομάκια το παραδοσιακό εστιατόριο Buregdzinica Sac που σερβίρει στριφτές πίτες, ψημένες στα κάρβουνα. Το βρίσκουμε και παραγγέλλουμε 2 κιμαδόπιτες, μια τυρόπιτα και μία σπανακοτυρόπιτα. Για ποτό φυσικά αριάνι, που είναι πολύ συνηθισμένο στους μουσουλμάνους. Τρώμε εξαιρετικά και πληρώνουμε 20 μάρκα (10 ευρώ). Περπατάμε μέχρι την πλατεία των περιστεριών, με το περίτεχνο ανατολίτικο σιντριβάνι στο κέντρο της, όπου σύμφωνα με το θρύλο, αν πιεις από το νερό του θα ξαναγυρίσεις στο Σαράγιεβο. Εμείς φυσικά ήπιαμε όλοι!

Η ζέστη πλέον είναι αρκετή και αποφασίζουμε να επισκεφτούμε ένα μοναδικό μουσείο στο είδος του, το το War Childhood Museum, το οποίο είναι επικεντρωμένο στο πως έχουν πληγεί οι παιδικές ηλικίες από τον πόλεμο. Το μουσείο διαθέτει 50 διαφορετικά παιδικά εκθέματα, δίπλα από το οποίο υπάρχει και μία ιστορία. Η πρώτη ιστορία είναι για το παλτό ενός παιδιού από τη Συρία, ενώ όλες οι υπόλοιπες είναι από τον πόλεμο της Βοσνίας. Πολλές από τις ιστορίες μας συγκινούν και μας κάνουν να σκεφτούμε περισσότερο. Την ώρα που βρισκόμαστε εκεί, ένα τηλεοπτικό συνεργείο τραβάει σκηνές και ο Βασίλης που δυσκολεύεται με τις ιστορίες γραμμένες στα Αγγλικά, αρέσκεται να περνάει συνεχώς μπροστά τους, ενώ προσπαθεί παράλληλα να έρθει σε επαφή με ένα κοριτσάκι της ηλικίας του. 

Επιστρέφουμε προς το κέντρο και περπατάμε μέχρι την γέφυρα των Λατίνων, το σημείο που δολοφονήθηκε ο Αρχιδούκας Φραγκίσκος Φερδινάνδος της Αυστρίας μαζί με τη σύζυγό του Σοφία, στις 28 Ιουνίου 1914, γεγονός που πυροδότησε τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Παίρνουμε το αυτοκίνητο για να επιστρέψουμε. Η ώρα έχει περάσει και έχουμε να κάνουμε αρκετά χιλιόμετρα μέχρι το κάμπινγκ. Πριν αφήσουμε την πόλη περνάμε από τη λεωφόρο των Ελεύθερων Σκοπευτών, η οποία την περίοδο του πολέμου, ήταν ένα πολύ επικίνδυνο μέρος για τους πολίτες να διασχίσουν. Η λεωφόρος διαθέτει πολλά πολυώροφα κτίρια που έδιναν στους ελεύθερους σκοπευτές πολλά σημεία θέσης. Ακόμα και σήμερα βλέπουμε τις τρύπες από σφαίρες στα κτίρια. Στην επιστροφή προσέχουμε καλύτερα το τοπίο που είναι πραγματικά μαγικό! Περνάμε δίπλα από τη λίμνη Jablanica και στη συνέχεια δίπλα από το Εθνικό πάρκο Blindije, που αν είχαμε λίγο περισσότερο χρόνο θα μπορούσαμε να το εξερευνήσουμε. Αργά το απόγευμα φτάνουμε στο κάμπινγκ, στο μπαρ του οποίου ετοιμάζονται όλοι για τον βραδινό ημιτελικό αγώνα της Κροατίας με την Αγγλία. Ο Κωστής φυσικά πιάνει τη θέση του και στο τέλος όλοι πανηγυρίζουμε την πρόκριση της Κροατίας στον τελικό! Μας κάνει πολύ μεγάλη εντύπωση που εδώ στη Βοσνία είναι τόσο έξαλλοι οι πανηγυρισμοί. Ακούμε κόρνες αυτοκινήτων για αρκετή ώρα, ενώ στον ουρανό αστράφτουν βεγγαλικά. Στον τελικό ευτυχώς θα είμαστε στην Κροατία!